Уважаемые якутяне!

От имени руководства республики и от себя лично поздравляю вас с  Днём коневода-табунщика в Якутии!

Именно в первый весенний месяц мы отмечаем профессиональный праздник тех, кто посвятил себя разведению  выносливой и неприхотливой якутской породы лошадей. Это время получения приплода, ответственная пора, от которой зависит благосостояние коневодческих хозяйств. Март на якутском языке – кулун тутар –  «пора рождения жеребят». А якутская лошадь – настоящий подарок природы, помощник и большая ценность для каждого коневода. 

Якутия остается лидером по поголовью лошадей среди регионов России. По итогам 2023 года на долю республики приходится 14% всего поголовья лошадей или по предварительным данным 182 тысяч голов на конец года. Это результат кропотливого труда многих поколений коневодов-табунщиков по сохранению и приумножению лучших традиций исконной отрасли.  Следует отметить, что первыми Героями Социалистического Труда из якутян были коневоды-табунщики Р.И. Константинов, А.Е. Степанов, С.И. Васильев, Г.А. Кривошапкин, Т.С. Лукин, А.Н. Саввинов. Из 23-х Героев Социалистического Труда республики – 6 коневодов.

Современные коневоды-табунщики продолжают славные традиции. Премии  «Человек труда» в 2023 году удостоены глава КФХ «Булуус» Таттинского улуса Ариада Маркова, глава КФХ из Сунтарского улуса Станислав Семенов, глава КФХ «Фермер-Ас» Алексей Герасимов, основатель семейной фермы «Мэнкэр» Амгинского улуса Саргылана  Рожина.

Сегодня целенаправленной племенной работой в республике занимаются 26 хозяйств. Впервые в истории федеральный статус «Племенной завод по разведению лошадей якутской породы» в 2022 году присвоен сельскохозяйственному производственному кооперативу имени И.Я. Строда Амгинского улуса. В 2023 году такой статус получили ООО «Хоробут» Мегино-Кангаласского улуса и ООО «Победа» Таттинского улуса.

Поддержка коневодческих хозяйств республики является одним из приоритетных направлений государственной политики. В 2024 году на развитие табунного коневодства республики будет направлено 559,5 млн рублей, из них 173,5 млн рублей – федеральные средства. 

В своем ежегодном Послании Государственному Собранию (Ил Тумэн) республики мной дано поручение сформировать сельскохозяйственный каркас из крупных устойчивых предприятий с новыми производственными мощностями. Эти предприятия должны будут обеспечивать не менее 60% всей валовой продукции сельского хозяйства. Мы возлагаем большие надежды и на наших коневодов-табунщиков. 

В этом году республиканские мероприятия, приуроченные ко Дню коневода-табунщика, пройдут 5-7 апреля в Верхоянском районе. Традиционная выставка-продажа племенных жеребцов, конные скачки,  командные соревнования коневодов-табунщиков «Сылгыһыт күрэ5э». Команда-победитель соревнований «Сылгыһыт күрэҕэ» получит приз в размере 2 млн рублей, за второе место будет вручен автомобиль УАЗ-бортовой, а за третье место — снегоход. Пройдет круглый стол, где коневоды со всей республики обсудят насущные вопросы развития отрасли – одной из самых традиционных и почитаемых. 

Уважаемые коневоды-табунщики!

В этот праздничный день позвольте выразить вам признательность за созидательный труд во благо родной республики и страны. Желаю вам мира, счастья и благополучия, крепкого здоровья и неиссякаемой энергии.
 
Глава Республики Саха (Якутия)                                       А.С. Николаев

Сылгыһыт күнүнэн Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дарханын эҕэрдэтэ

Ытыктабыллаах Саха сирин олохтоохторо!

Саха Өрөспүүбүлүкэтин салалтатын уонна тус бэйэм ааппыттан Саха сиригэр Сылгыһыт күнүнэн эҕэрдэлиибин!
Сандал саас маҥнайгы ыйыгар саха ураты тулуурдаах уонна судургу көрүүлээх саха сылгытын иитиигэ-ууһатыыга олохторун анаабыт дьоммут идэлээх бырааһынньыктарын бэлиэтиибит. Кулун тутар – сылгыны иитэр хаһаайыстыбалар уйгуларын быһаарар төрүөҕү ылыы эппиэттээх кэмин үгэнэ. Саха халандаарыгар “кулун тутар” диэн мээнэҕэ ааттаабатах буоллахтара. Оттон саха сылгыта – айылҕа маанылаах бэлэҕэ, хас биирдии сылгыһыт доҕоро, тирэҕэ, көмөлөһөөччүтэ.
Россия эрэгийиэннэрин ортотугар Саха сирэ сылгытын ахсаанынан инники күөҥҥэ сылдьар. 2023 сыл түмүгүнэн сылгы уопсай ахсаанын 14 % эбэтэр сыл бүтүүтүгэр барыллаан ааҕыынан 182 тыһыынча төбө өрөспүүбүлүкэ ирээтигэр тиксэр. Бу сылгыны үөрдээн иитиигэ олохторун анаабыт үгүс көлүөнэ сылгыһыт дьон саха төрүт дьарыгын үтүө үгэстэрин чөл хаалларыыга уонна үксэтиигэ сыралаах үлэлэрин түмүгэ. Саха сириттэн Социалистическай үлэ бастакы геройдарынан сылгыһыттар Р.И. Константинов, А.Е. Степанов, С.И. Васильев, Г.А. Кривошапкин, Т.С. Лукин, А.Н. Саввинов буолбуттара да элбэҕи этэр. Социалистическай үлэ 23 геройуттан 6 – сылгыһыттар.
Аныгы кэм сылгыһыттара албан ааттаах үгэстэри дьоһуннук салгыыллар. 2023 сылга «Үлэ киһитэ» бириэмийэнэн Таатта улууһун «Булуус» БФХ баһылыга Ариада Маркова, Сунтаар улууһун БФХ баһылыга Станислав Семенов, «Фермер-Ас» БФХ баһылыга Алексей Герасимов, Амма улууһун «Мэнкэр» дьиэ кэргэн ферматын Саргылана Рожина наҕараадаламмыттара.
Бүгүн өрөспүүбүлүкэҕэ 26 хаһаайыстыба племенной үлэнэн анаан дьарыктанар. 2022 сыллаахха “Саха сылгытын ууһатар племенной собуот” федеральнай статус историяҕа аан бастаан Амма улууһун И.Я.Строд аатынан тыа хаһаайыстыбатын производственнай кээпэрэтиибигэр иҥэриллибитэ. 2023 сыллаахха итинник статуһу ылар үрдүк чиэскэ Мэҥэ Хаҥалас улууһун “Хорообут” ХЭУо уонна Таатта улууһун “Победа” ХЭУо тиксибиттэрэ.
Өрөспүүбүлүкэ сылгыны иитэр хаһаайыстыбаларын өйөөһүн судаарыстыба ыытар бэлиитикэтин биир тутаах туһаайыытынан буолар. 2024 сылга сылгыны үөрдээн иитиигэ 559,5 мөл. солкуобай, ол иһигэр 173,5 мөл. солкуобай суумалаах федеральнай үп ыытыллыаҕа.
Ил Түмэҥҥэ сылын ахсын оҥоһуллар Анал этиибэр саҥа кыахтары мунньуммут бөдөҥ предприятиелартан турар тыа хаһаайыстыбатын тирэҕин торумнуурга сорудахтаабытым. Бу предприятиелар тыа хаһаайыстыбатын баалабай бородууксуйатын 60 % итэҕэһэ суох кээмэйин хааччыйыахтара. Онуоха улахан эрэлбитин сылгыһыттарбытыгар эмиэ уурабыт.
Быйыл Сылгыһыт күнүгэр аналлаах өрөспүүбүлүкэтээҕи дьаһаллар Дьааҥы улууһугар муус устар 5-7 күннэригэр ыытыллыахтара. Үгэс курдук племенной сылгы быыстапката-атыыта, ат сүүрдүүтэ, “Сылгыһыт күрэҕэ” сылгыһыттар хамаанданан күрэхтэһиилэрэ ыытыллыахтара. “Сылгыһыт күрэҕэр” кыайыылаах тахсыбыт хамаанда 2 мөл. солкуобай кээмэйдээх бирииһи ылыаҕа, иккис миэстэ иһин бортовой-УАЗ массыына, үһүс миэстэлээххэ хаарга сүүрэр “Буран” туттарыллыаҕа. Сахалар үгэс буолбут дьарыктарын чопчулаабыт салааны сайыннарыы тирээн турар кыһалҕаларын өрөспүүбүлүкэ араас муннуктарыттан кэлбит сылгыһыттар “төгүрүк остуолга” дьүүллэһиэхтэрэ.
Ытыктабыллаах сылгыны үөрдээн иитээччилэр!
Бу бырааһынньык күн төрөөбүт дойдугут, өрөспүүбүлүкэҕит туһугар сыралаах үлэҕит иһин махталбын биллэрэбин. Эһиэхэ эйэлээх олоҕу, дьолу-соргуну, этэҥҥэ буолууну, чэгиэн доруобуйаны уонна уҕараабат эрчими баҕарабын.

Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана     А.С. Николаев